Ünlü Uygur Yazar 13 Yıl Hapse Atıldı

“Birkaç yıldan bu yana hiçbir haber alınamayan Uygur yazar Doç. Dr. Abulehet Abdureşit Berki’nin yıllar önce 13 yıl hapis cezasına çarptırıldığı bilgisine ulaşıldı.”

Birkaç yıldan bu yana hiçbir haber alınamayan Uygur yazar Doç. Dr. Abulehet Abdureşit Berki’nin yıllar
önce 13 yıl hapis cezasına çarptırıldığı bilgisine ulaşıldı.

Tanınmış yazar ve şair, Doğu Türkistan’daki Maarif Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Abdulehet
Abdureşit Berki’den birkaç yıldan bu yana bölgede kaybolan binlerce Din adamı ve akademisyen gibi
Uygur aydınlarından herhangi bir haber alınamıyordu. Berki’nin toplama kampına gönderildiği tahmin
edilmiş veya hapse çarptırılmış olduğu konusunda duyumlar alınmış, fakat yıllardır teyit etme imkanı
olmamıştı.

Türkistan Press’in Kırım Haber Ajansına(QHA) dayandırdığı haberine göre, Berki’nin akibetini öğrenmek
amacıyla çalıştığı üniversite ile birkaç kez iletişime geçilmiş olsa da yetkililer bilgi vermeyi reddetti.
Berki’nin memleketi olan Lop nahiyesindeki Sampul köy karakolu ile telefon aracılığıyla bağlantı kuran
Erkin Asya, Berki’nin 13 yıl hapis cezasına çarptırıldığını ve Tumşuk şehrindeki hapishanede tutulduğunu
öğrendi.

Çin polisinin, milli duygusu güçlü öğretmen Berki’yi, “öğretmenlik dönemindeki yanlışları”, “devlet
güvenliğine tehdit” oluşturmak suçlamasıyla içeri alındığı ifade ediliyor. Doktora sonrası (post doc)
araştırmacı olarak yurt dışında 2 yıl eğitim almasının da onun tutuklanma nedenlerinden biri olduğu
düşünülüyor.

ABDULEHET ABDUREŞT BERKİ KİMDİR

Abdulehet Abdureşit Berki, 1971 yılında Hoten vilayetinin Lop nahiyesinde dünyaya gelmiştir. İlkokul,
ortaokul ve lise eğitimini Lop’ta tamamladıktan sonra 1988 yılında Pedagoji Üniversitesi Çin Dilleri ve
Edebiyatları Fakültesi Uygur Dili ve Edebiyatı Bölümünde lisans eğitimine başlamıştır. Mezun olduktan
sonra 1994 yılında Maarif Üniversitesi Çin Dilleri ve Edebiyatları Fakültesinde okutman olarak çalışmaya
başlamıştır.

1988 yılından itibaren edebî dergilerde şiirleri yayımlanmaya başlayan Berki, 2000 yılından sonra nesir
türüne yoğunlaşmıştır. Qiz Pesli “Kız Faslı” (2000) adlı şiir kitabı Berki’nin ilk kitabıdır. Bu kitabını
düzyazılarından oluşan Köz İçidiki Köz, Söz İçidiki Söz “Göz İçindeki Göz, Söz İçindeki Söz” (2003) adlı
kitabı izlemiştir. 2004 yılında ilk romanı olan Söygü ve Qisas “Sevgi ve Kısas” yayımlanmıştır. Aynı yıl uzun
hikâyelerden oluşan Artbaliq Heqqide Qisse “Artbalık Hakkında Kıssa” adlı hikâye kitabı okuyucularla
buluşmuştur.

Eylül 2007’den Temmuz 2008’e kadar Henan Üniversitesinde Edebî Eleştiri Eğitim Programı’na katılmıştır.
2008 yılında sözde Xinjiang Üniversitesi Filoloji Enstitüsünde “1949 Sonrası Çağdaş Uygur Edebiyatı”
programında yüksek lisans eğitimine başlamıştır. 2011 yılında “1949 Sonrası Çağdaş Uygur Edebiyatındaki
Romanlarda Görülen Kurgu Kalıplaşması Üzerine Araştırma” adlı teziyle mezun olmuştur. Hemen
ardından Pekin’deki Merkezî Milletler Üniversitesi Uygur Dili ve Edebiyatı Fakültesinde “Uygur Dili,
Edebiyatı ve Medeniyeti” programında doktora eğitimine başlamıştır. 2013 yılında “Yusuf Has Hacip’in
Edebiyat ve Sanat ile İlgili Görüşleri Üzerine Araştırma” adlı teziyle doktor unvanını aldıktan sonra aynı

yılın sonunda doçent olmuştur. 2014 yılında Siçuen Üniversitesinin daveti üzerine bu üniversiteye bağlı
araştırmacı olarak görev yapmıştır (Berki 2014: 2). Devlet destekli “1949 Sonrası Çağdaş Uygur
Edebiyatındaki Romanlarda Görülen Kurgu Kalıplaşması Üzerine Araştırma” adlı projeyi yürütmüştür.
Berki, edebî eserlerinde toplumsal konulara da ağırlık vermiştir. Uluğ Quruq Gep ve Çümüle Rohi
“Muhteşem Boş Konuşma ve Karınca Ruhu” (2010) adlı eser bunlardan biridir. 2014 yılına kadar beş
edebî kitabı, on çeviri kitabı, otuzdan fazla araştırma yazısı yayımlanmıştır. Bazı eserleri, Türkiye
Türkçesine, Çinceye, İngilizceye, Almancaya ve Arapçaya çevrilerek yayımlanmıştır. Çin Azınlık Yazarlar
Cemiyetinin ve sözde Xinjiang Yazarlar Cemiyetinin üyesidir.

Muhammed Ali ATAYURT-Türkistan Press
https://qha.com.tr/haberler/unlu-uygur-yazar-berki-nin-13-yil-hapis-cezasina-carptirildigi-
ogrenildi/426445/
https://www.rfa.org/uyghur/xewerler/abler-abdureshit-berqi-07252022170447.html