Ötən yazılarımızda Azərbaycan diasporunun geniş təşəkkülü və inkişafına mane olan faktorlar barədə ətraflı bəhs etmişik. Həmin yazılarımızda diasporumuza maneçilik törədən başlıca xəttin radikal müxalif cameənin təbliğatı olduğunu qeyd etmişik.
Sözügedən dairələrin təsiri altında olan şəxslərin xaricə axını son illərdə sürətli hal alıb. Müxtəlif ölkələrdə məskunlaşandan sonra, həmin mühacirlərdən bəziləri təbliğat ruporu rolunda çıxış etməyə başladı. Vətəndə olanda jurnalistika ilə yaxından-uzaqdan heç bir əlaqəsi olmayan həmin adamlar yaranmış mühit və məsuliyyətsilik amilindən istifadə edib, bloger və yutuberlik fəliyyətinə başladılar. Həmin fəaliyyətləri izlədikdə adamı dəhşət bürüyür. Təbliğat imkanı və auditoriya əldə edən kimi o adamlar, Azərbaycan hakimiyyətindən daha çox, dövlətilə müxaliflik etdirlər. Bir çox həlledici məqamlarda isə onların fəaliyyəti ilə erməni diasporunun fəaliyyəti arasında sinxronluğu gördük. Xüsusilə də Tovuz hadisələri zamanı həmin blogerlər, birmənalı olaraq Azərbaycan ordusu və dövlətinin yanında olmadılar. Diaspor fəallarımızın üstünə ermənilərin müxtəlif ölkələrdə etdikləri basqınlar zamanı biz həmin blogerlərin günahı daha çox azərbaycanlıların üzərinə atıqlarının şahidi olduq. Uzun müddətdir Azərbaycanın rəsmi dairləri və hüquq-mühafizə orqanları diasporumuzun və ümumilikdə dövlətimizin maraqlarına zərbə vuran həmin adamların cəzalandırılması , qanun qarşısında cavab verməsi istiqamətində fəaliyyət göstərir. Artıq bu istiqamətdə müəyyən nəticələr var. Gəlin, Prokurorluğun yaydığı rəsmi bəyanata diqqət edək.
- “İtaətsizlik və müqavimət göstərilməklə kütləvi iğtişaşlar və zorakılıqlar etməyə açıq çağırışlar edib”
Xəbər verildiyi kimi, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, 1980-ci il təvəllüdlü İsayev Elvin İltixam oğlu Ukrayna miqrasiya qanunvericiliyinin tələblərini pozduğuna görə 12 dekabr 2019-cu il tarixdə Azərbaycana deportasiya olunub və Baş Prokurorluğun İstintaq idarəsində istintaq edilən cinayət işi üzrə barəsində Nəsimi Rayon Məhkəməsinin 22 avqust 2019-cu il tarixli qərarı əsasında seçilmiş həbs qətimkan tədbirinin icrası ilə əlaqədar 2019-cu il dekabrın 14-də Penitensiar xidmətin 1 saylı İstintaq təcridxanasına yerləşdirilib. Baş Prokurorluğun Mətbuat Xidmətindən verilən məlumata görə, Azərbaycan Respublikası ərazisində kütləvi iğtişaşlara və dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar etməsi faktları üzrə 15 avqust 2019-cu il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Baş Prokurorluğunda Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə başlanmış cinayət işi üzrə təqsirləndirilən şəxs Elvin İsayevin müdafiə hüququ cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə müvafiq qaydada tam təmin edilib. İstintaqla müəyyən edilib ki, Elvin İsayev 2018-ci ilin əvvəllərində Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları olmaqla hazırda Avropanın müxtəlif ölkələrində müvəqqəti məskunlaşmış Orduxan Bəbirov, Qurban Məmmədov, Orxan Ağayev, Rəfael Piriyev, Əli Həsənəliyev, Tural Sadıqlı, Süleyman Süleymanlı və şəxsiyyətləri istintaqa məlum olmayan digər şəxslərlə qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs halında birləşərək Azərbaycan Respublikasını tərk etdikdən sonra müvəqqəti məskunlaşdığı Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində özünə məxsus hesablar vasitəsilə “you-tube” və “facebook” sosial şəbəkələrində Azərbaycan dilində yerləşdirdiyi videomüraciətlərində, yayımladığı videogörüntülərdə və paylaşımlarda hakimiyyətin zorla ələ keçirilməsi və zorla saxlanılmasına, habelə ölkəmizin konstitusiya quruluşunun zorla dəyişdirilməsinə və ərazi bütövlüyünün parçalanmasına yönələn ifadələr işlətməklə Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına müraciət edərək, hakimiyyət nümayəndələrinin qanuni tələblərinə fəal itaətsizlik və müqavimət göstərilməklə kütləvi iğtişaşlar və zorakılıqlar etməyə açıq çağırışlar edib. Qeyd olunanlara əsasən Elvin İsayev Cinayət Məcəlləsinin 12.1, 34.2, 220.2 (qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən hakimiyyət nümayəndəsinin qanuni tələblərinə fəal şəkildə tabe olmamağa və kütləvi iğtişaşlara, habelə vətəndaşlara qarşı zorakılıq etməyə çağırışlar etmə) və 12.1, 34.2, 281.2-ci (qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən təkrar dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar etmə) maddələri ilə təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb edilərək, hazırda cinayət işi üzrə istintaq yekunlaşdırılmaqla baxılması üçün aidiyyəti üzrə Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinə göndərilib.
- Orduxan Bəbirov, Qurban Məmmədov, Orxan Ağayev, Rəfael Piriyev, Əli Həsənəliyev, Tural Sadıqlı…
Eyni zamanda, Elvin İsayevin qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs halında cinayət əməllərində iştirak etmiş Orduxan Bəbirov, Qurban Məmmədov, Orxan Ağayev, Rəfael Piriyev, Əli Həsənəliyev, Tural Sadıqlı və Süleyman Süleymanlı barəsində Cinayət Məcəlləsinin 12.1, 34.2, 220.2 və 12.1, 34.2, 281.2-ci maddələri ilə ayrıca icraata ayrılmış cinayət işi üzrə həmin şəxslər təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb edilib, Baş Prokurorluğun təqdimatı əsasında Nəsimi Rayon Məhkəməsinin müvafiq qərarları ilə barələrində həbs qətimkan tədbiri seçilib. İstintaq idarəsi tərəfindən qeyd edilən şəxslər barəsində beynəlxalq axtarışın elan edilməsinə dair müvafiq qərarlar qəbul edilməklə, icra edilməsi üçün Daxili İşlər Nazirliyinə, Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinə, həmçinin “İnterpol”un Milli Mərkəzi Bürosuna göndərilib.
Prokurorluq orqanları tərəfindən qeyd edilən şəxslərin konkret olduğu yerlər müəyyən edilməklə qanunvericiliyin və müvafiq beynəlxalq Konvensiyaların tələblərinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasına ekstradisiya edilmələri və məhkəmə məsuliyyətinə verilmələri üçün mümkün olan bütün tədbirlərin həyata keçirilməsi təmin ediləcək. Hazırda həmin cinayət işi üzrə intensiv istintaq tədbirləri davam etdirilir.
- “Diasporun iqtidar-müxalifət davasına çəkilməsi dünyada çox az təsadüf olunan haldır”
Göründüyü kimi, Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanları blogerlik adı ilə xaricdə fəaliyyət göstərən mütəşəkkil bir cinayətkar şəbəkəni ifşa ediblər. Cinayət məsuliyyətinə cəlb edilən və barələrində axtarış elan olunan şəxslərin hər biri blogerlik fəaliyyətilə məşğul olur. Təbiidir ki, onların fəaliyyəti xaricdəki diasporumuz arasında birlik yaratmaq əvəzinə, əksinə, həmin istiqmətdə parşalanma yaratmış olur. Bir sıra “söyüş makinaları”nın cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi diasporumuzun fəaliyyətinə necə təsir edəcək?
Beynəlxalq Diaspor Mərkəzinin (BDM) sədri İsmayıl Ağayev “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Azərbaycan hökumətinin diaspor siyasətinin prioritetlərindən biri də vətənimizin hüdudlarından kənarda məskunlaşmış milyonlarla soydaşımızın vahid bir amal ətrafında birləşdirilməsidir:“Hazırda dövlət başçısı səviyyəsində diasporumuzun formalaşdırılması sahəsində nailiyyətlər yeni inkişaf mərhələsinə qaldırılaraq daim diqqət mərkəzində saxlanır. Lakin daim dövlətimizin geriləməsinə çalışan radikal müxalifət bu istiqamətdə əngəllər yaratmağa çalışır. Hər yerdən əlləri üzülən radikallar indi də diasporumuzu öz çirkablarına bulamağa çalışırlar. Belə ki, onlara “işləyən” xaricdəki bir qrup azərbaycanlı dövlətə qarşı bir təşkilat yaradıblar. Yəni bununla müxalifət diasporumuzu ölkənin daxili siyasətində iştiraka cəlb etməyə çalışır. Diasporun iqtidar-müxalifət davasına çəkilməsi dünyada çox az təsadüf olunan haldır. Azərbaycan diasporu 50-60 milyonluq azərbaycanlının güzgüsüdür. Diaspor işi ilə məşğul olan bu insanlar bir növ Azərbaycan fədailəridir. Onlar şəxsi vəsaitləri, bəzi hallarda isə dövlətin onlara ayırdığı qrantlar hesabına Azərbaycan həqiqətlərini dünyaya çatdırırlar. Ümumiyyətlə, diaspor Azərbaycan həqiqətlərini, ərazi bütövlüyünü, xalqımızın mənafeyini müdafiə edən bir qüvvədir. Bu nöqteyi-nəzərdən diasporu heç bir halda siyasətə qoşmaq olmaz və diaspor ümumiyyətlə siyasətə qoşulmur”.
- “Belə yaramaz fəaliyyətlə məşğul olan elementlərin təmizlənməsi diasporumuzun fəaliyyətinə, inkişafına müsbət təsir edəcək”
İ.Ağayev hesab edir ki, müxalifətin diasporla bağlı bu addımı cəfəngiyatdan başqa bir şey deyil: “Ona görə ki, artıq Azərbaycan diasporu formalaşmağa başlayıb. Diasporu bu məsələyə qatmaq olmaz. Azərbaycan dövləti kifayət qədər diasporumuza diqqət ayırır və diasporun arxasında durur. Ermənilər azərbaycanlı və türkləri ayırmır və ölkəmizdən kənarda heç bir iqtidar-müxalifət anlayışı olmadan bir türk olaraq üstümüzə gəlirlər. Diaspor arasında nifaq salmağa ehtiyac yoxdur. Biz Azərbaycan iqtidarı və ya müxalifəti deyil, bütöv Azərbaycan anlayışı qoyuruq. Hesab edirəm ki, özlərini radikal hesab etmiş insanların Azərbaycandan kənarda heç bir dayağı və qüvvəsi ola bilməz, o cümlədən Azərbaycan diasporu içərisində. Bu səbəbdən də, belə yaramaz fəaliyyətlə məşğul olan elementlərin təmizlənməsi diasporumuzun fəaliyyətinə, inkişafına müsbət təsir edəcək”.
Azərbaycanda siyasi həyat son dövrlər mühüm yeniliklərlə əlamətdardır. Bunlardan biri iqtidar-müxalifət dialoqunun yeni müstəviyə keçməsidir. Müxalifət və iqtidaryönlü cərəyanların təmsilçiləri bu amili ölkəmizdə yeni siyasi münasibətlərin formalaşması baxımından mühüm hadisə kimi dəyərləndirir. Yeniləşən siyasi sistemdə müxalifətin iştirakı, rolu, funksiyası, fəaliyyəti də fəal olmalıdır. Müxalifət, xüsusən də radikal müxalifət Azərbaycanın ilk müstəqillik qazandığı illərdəki siyasi psixoloji təfəkkürdə qalıb. Heç bir inkişaf və təkmilləşmə üçün iş görülmür. Onlar anlamalıdırlar ki, Dağlıq Qarabağ və diasporun inkişafı kimi məsələlər sadəcə iqtidarın problemi deyil. Azərbaycan həqiqətlərini dünya iştimaiyyətinə çatdırmaq, lobbiçilik, beynəlxalq mətbuatda işğalçı ermənilərə qarşı cəbhə qurmaq sadəcə iqtidarın işi deyil. Bu gün dünyadakı mövcud siyasi mexanizmlər müxalifətdən də bunları tələb edir.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
Yazı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap olunur.